جهت (فقه)جهت همان سمت است. از احکام آن در بابهای طهارت، صلات، حج، وقف و وصیت سخن گفته‌اند. ۱ - معنای جهتآنچه را که متحرک با حرکت خود آن را قصد می‌کند، جهت گویند؛ خواه حسّی باشد یا معنوی. ۲ - جهت کعبهقبله کسانی که کعبه را می‌بینند خود کعبه است؛ امّا قبله کسانی که دور از مسجد الحرام زندگی می‌کنند بنابر قول بسیاری از فقها جهت کعبه می‌باشد. کلمات فقها در مراد از جهت مختلف است. سمتی که کعبه در آن است و سمتی که گمان می‌رود کعبه در آن باشد از جمله آنها است. ۳ - وقف بر جهت عاموقف به اعتبار موقوفٌ علیه به وقف خاص و وقف عام تقسیم می‌شود. از مصادیق وقف عام، وقف بر جهت عام- مانند مساجد و مدارس- است. وقف بر جهت حرام، مانند وقف مالی برای تدوین یا ترویج کتب ضاله، همچنین وقف مالی برای کلیسا جهت تعمیر یا فرش کردن و مانند آن صحیح نیست. البته مورد آخر از کافر صحیح است. ۴ - وصيّت براى جهت عاموصیت كردن براى جهت عام، مانند فقرا، سادات، ساختن مساجد، مدارس و بازسازى مشاهد مشرفه صحيح است و نيازى به قبول طرف و حتى اذن حاکم شرع نيست. ۵ - جهات چهارگانهچنانچه آب برای وضو یا غسل یافت نشود، جست و جو از آن در آبادی تا حدّ یأس از وجود آن، و در بیابان به قول مشهور، در زمین ناهموار به اندازه بُرد یک تیر (حدود دویست گام) و در زمین هموار به اندازه برد دو تیر از چهار جهت واجب است.به قول مشهور، با فقدان علم و نیز ظن به قبله و وسعت وقت به سمت هر یک از چهار جهت یک نماز گزارده می‌شود. نماز گزاردن بین قبرها بنابر مشهور مکروه است؛ مگر آنکه بین نماز گزار و قبر از چهار جهت به اندازه ده ذراع فاصله باشد. بنابر قول منسوب به مشهور، حج تمتع وظیفه کسی است که فاصله محلّ زندگی‌اش تا مکه یا مسجد الحرام- بنابر اختلاف اقوال- از هر جهت شانزده فرسخ (حدود ۸۶ کیلومتر) باشد. ۶ - پانویس۷ - منبعفرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت، ج۳، ص۱۴۷-۱۴۸. |